Hơn một thiên niên kỷ qua, nghề làm bánh đa ở làng Lạng Côn, xã Kiến Minh, thành phố Hải Phòng đã trở thành biểu tượng của sự sáng tạo và bền bỉ trong đời sống văn hóa ẩm thực Việt Nam. Nghề này không chỉ góp phần bảo tồn di sản văn hóa mà còn mang lại thu nhập ổn định cho nhiều hộ gia đình địa phương.
Lịch sử ngàn năm của bánh đa Lạng Côn
Theo truyền thuyết, vào thế kỷ thứ 10, khi binh lính thiếu lương thực trong các cuộc chiến, ông Chu Xích Công đã hướng dẫn người dân Lạng Côn cách làm bánh đa nướng để dễ dàng mang theo. Từ đó, bánh đa Lạng Côn không chỉ phục vụ quân đội mà còn dần trở thành món ăn vặt phổ biến.
Ngày nay, người dân nơi đây vẫn duy trì nghề truyền thống này với hình ảnh những phên bánh đa phơi khắp các ngõ nhỏ. Họ tự hào về di sản mà bản thân gìn giữ, từ “lương khô” cho quân nhân đến món ăn vặt được yêu thích.
Quy trình sản xuất bánh đa
Bánh đa Lạng Côn được chế biến từ các nguyên liệu đơn giản như gạo ngon, đường trầm, gừng, mè (vừng) và gấc. Để có mẻ bánh ngon, quy trình sản xuất đòi hỏi sự tỉ mỉ từ khâu chuẩn bị nguyên liệu đến việc tráng bánh. Gạo sau khi được ngâm kỹ sẽ xay thành bột mịn, rồi tráng bằng máy để tạo ra những lớp bánh mỏng đều.
Quá trình hấp chín và phơi bánh chịu ảnh hưởng lớn từ thời tiết. Người làm bánh phải bắt đầu công việc từ 2 giờ sáng để kịp sản xuất cho buổi sáng. Công đoạn phơi bánh là thử thách lớn nhất vì phụ thuộc vào nắng mưa; nếu không cẩn thận, bánh sẽ hỏng.
Khi được phơi đúng cách, bánh đa có màu vàng ruộm, thơm lừng vị gạo, gừng và mè rang. Khi nướng lên, bánh trở nên giòn rụm và rất hợp để ăn kèm với các món như bún chả hay lẩu.
Cuộc sống người làm bánh
Nghề làm bánh đa đem lại cuộc sống ấm no cho nhiều hộ gia đình tại Lạng Côn, với thu nhập trung bình từ 25 đến 30 triệu đồng mỗi tháng. Anh Phạm Văn Phác, một người làm bánh có hơn 20 năm kinh nghiệm, chia sẻ rằng quá trình sản xuất đã chuyển đổi từ thủ công sang sử dụng máy móc, giúp nâng cao năng suất và giảm sức lao động.
Trước đây, mỗi hộ chỉ sản xuất được vài trăm chiếc bánh mỗi ngày, nhưng hiện nay, với sự hỗ trợ của máy móc, năng suất đã tăng lên đáng kể. Theo anh Hoàng Văn Lượng, một hộ sản xuất khác, việc áp dụng máy tráng bánh đã giúp gia đình anh sản xuất từ 500 chiếc lên tới 6.000 chiếc mỗi ngày.
Ngoài việc sản xuất bánh, nhiều hộ dân cũng tham gia vào dịch vụ thu mua và giao hàng, tạo thêm việc làm cho cộng đồng.
Bảo tồn và phát triển nghề
Năm 2014, làng nghề bánh đa Lạng Côn được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ thương hiệu. Tuy nhiên, hiện nay chỉ còn khoảng 28 hộ gia đình duy trì nghề, điều này đặt ra thách thức trong việc gìn giữ di sản văn hóa.
Để phát triển nghề, chính quyền địa phương cùng các tổ chức nông dân đã tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm cho du khách, đặc biệt là học sinh. Những hoạt động này không chỉ giúp du khách hiểu rõ hơn về quy trình làm bánh mà còn tạo cơ hội cho thế hệ trẻ thấy được giá trị của lao động thủ công và nghề truyền thống.
Những hoạt động trải nghiệm thú vị
Trong các chương trình trải nghiệm, du khách sẽ được tham gia từng công đoạn làm bánh đa, từ việc xay gạo đến tráng bánh. Đây là dịp để họ không chỉ học hỏi mà còn cảm nhận được niềm vui từ việc làm thủ công. Những buổi trải nghiệm này không chỉ mang lại niềm vui mà còn giáo dục thế hệ trẻ về giá trị văn hóa dân gian.
Tóm lại
Bánh đa Lạng Côn không chỉ là một món ăn đặc sản mà còn là biểu tượng văn hóa của người dân Kiến Minh, góp phần tạo dựng cuộc sống sung túc cho nhiều gia đình. Qua hàng thế kỷ, nghề làm bánh vẫn tiếp tục phát triển và được gìn giữ, thể hiện lòng tự hào và tình yêu quê hương của người dân nơi đây.
