Một vụ việc tại phường Thiên Hương, thành phố Hải Phòng, liên quan đến việc xây nhà trái phép trên đất do người khác đứng tên sổ đỏ đã gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng. Sự việc bắt đầu khi ông Nguyễn Đăng Ca và bà Trần Thị Kim Loan phát hiện gia đình ông Đỗ Văn Hữu đang xây dựng một ngôi nhà trên mảnh đất mà họ đã mua hợp pháp.
Diễn biến vụ việc
Tháng 9/2024, ông Nguyễn Đăng Ca và bà Trần Thị Kim Loan đã mua mảnh đất 60m2 tại thôn 7, xã Kiền Bái, huyện Thủy Nguyên (nay là phường Thiên Hương). Mảnh đất này được sang tên sổ đỏ từ gia đình ông Nguyễn Trí Hậu. Tuy nhiên, vào ngày 12/11/2024, khi gia đình bà Loan đến kiểm tra, họ phát hiện gia đình ông Đỗ Văn Hữu và vợ là bà Vũ Thị Tuyến đang xây dựng một công trình 2 tầng trên đất của mình.
Gia đình bà Loan đã yêu cầu gia đình ông Hữu dừng thi công và trả lại đất, nhưng yêu cầu này không được chấp nhận. Ngay lập tức, họ đã làm đơn báo cáo lên UBND xã Kiền Bái. Tại buổi làm việc giữa các bên, ông Hữu và bà Tuyến thừa nhận rằng việc xây dựng trên đất của bà Loan là do nhầm lẫn trong khi vị trí đất họ mua lại cách đó 4 thửa.
Dù đã nhận được yêu cầu từ chính quyền địa phương và tòa án để dừng thi công, gia đình ông Hữu vẫn tiếp tục hoàn thiện ngôi nhà và thậm chí đã đề nghị bà Loan bán lại mảnh đất.
Phán quyết của Tòa án và những hệ lụy
Ngày 11/8/2025, TAND khu vực I – Hải Phòng đã tuyên án buộc ông Hữu phải tháo dỡ công trình và trả lại đất cho bà Loan. Tuy nhiên, sau khi bản án sơ thẩm được công bố, gia đình ông Hữu tiếp tục hoàn thiện ngôi nhà và dọn vào ở. Điều này đã khơi dậy sự quan tâm và bức xúc từ dư luận xung quanh cách xử lý của các cơ quan chức năng và khả năng chịu trách nhiệm của gia đình ông Hữu.
Luật sư Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc Công ty Luật An Hoàng Gia, nhìn nhận rằng hành vi xây dựng nhà trên phần đất có Giấy chứng nhận quyền sử dụng hợp pháp là một vi phạm nghiêm trọng. Theo Điều 11 Luật Đất đai 2024, hành vi lấn, chiếm đất và xây dựng trái phép bị nghiêm cấm. Dù ban đầu có thể là nhầm lẫn, nhưng việc tiếp tục hoàn thiện công trình sau khi đã có quyết định từ chính quyền và tòa án là hành vi cố tình vi phạm pháp luật.
Trách nhiệm pháp lý
Luật sư Hải cho hay, hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm theo nhiều khía cạnh khác nhau:
- Dân sự: Theo Điều 166 và Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015, người tự ý sử dụng đất của bà Loan buộc phải trả lại đất và có thể phải bồi thường thiệt hại cho bà Loan.
- Hành chính: Người vi phạm sẽ bị xử phạt theo Nghị định 91/2019/NĐ-CP và Nghị định 16/2022/NĐ-CP với mức phạt từ vài chục triệu đồng và yêu cầu tháo dỡ công trình, khôi phục lại hiện trạng ban đầu.
- Hình sự: Nếu sau khi bản án có hiệu lực mà người vi phạm vẫn cố tình không thi hành, họ có thể bị xử lý theo Điều 380 Bộ luật Hình sự 2015 về “Tội không chấp hành án”, với khung hình phạt lên đến 3 năm tù giam.
Luật sư Nguyễn Thanh Hải kêu gọi các bên phải nghiêm túc chấp hành phán quyết của tòa án. Ông nhấn mạnh rằng việc đề nghị mua lại đất từ gia đình ông Hữu chỉ có thể coi là một thỏa thuận dân sự và hoàn toàn phụ thuộc vào sự đồng ý của bà Loan. Nếu bà không đồng ý, việc đã xây dựng nhà không thể trở thành lý do bắt buộc bà phải bán đất.
Ý kiến từ luật sư khác
Luật sư Lê Văn Kiên, Trưởng Văn phòng luật sư Ánh sáng Công lý, cũng đồng tình với quan điểm của luật sư Hải. Ông cho biết, người có quyền sử dụng đất hợp pháp có quyền yêu cầu người xây dựng trái phép tháo dỡ công trình và phục hồi hiện trạng ban đầu. Trong trường hợp người vi phạm không tự nguyện tháo dỡ, chủ đất hoàn toàn có thể khởi kiện để yêu cầu cưỡng chế.
Nếu sau khi bản án có hiệu lực, gia đình ông Hữu vẫn cố tình hoàn thiện công trình, bà Loan có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án cưỡng chế.
Ông Kiên nhấn mạnh rằng việc gia đình ông Hữu gửi đơn kháng cáo bản án sơ thẩm là quyền của họ, tuy nhiên, quyết định cuối cùng sẽ nằm trong tay TAND TP Hải Phòng và bản án khi có hiệu lực sẽ buộc các bên phải tuân thủ.
Tóm lại
Vụ việc xây dựng nhà trên đất của người khác tại Hải Phòng đã bộc lộ những bất cập trong việc quản lý và thực thi pháp luật. Người xây dựng trái phép không chỉ phải tháo dỡ và trả lại đất mà còn có thể đối mặt với các hình thức xử phạt hành chính, bồi thường thiệt hại, hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu không tuân thủ phán quyết của tòa án. Đây là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc kiểm tra kỹ lưỡng hồ sơ đất đai trước khi tiến hành xây dựng.
